Ostatnim wymiarem zróżnicowania społecznego uwzględnio­nym w analizie jest poziom dochodów. W tabeli  dokonano porównania ‚Struktury budżetu czasu osób z ‚najniższych i naj­wyższych grup dochodowych. Osoby z najwyższych grup dochodowych, iw porównaniu z osobami z. najniższych grup dochodowych, śpią nieco krócej, pracują dłużej, zdecydowanie mniej czasu przeznaczają ma za­jęcia obowiązkowe w domu ii dysponują nie-co większą ilością czasu wodnego. Jest przy tym rzeczą charakterystyczną, iż omó­wione tendencje są wśród kobiet znacznie wyraźniejsze niż wśród mężczyzn. Ponadto kobiety z najwyższej grupy dochodowej — w porównaniu z kobietami z najniższej grupy dochodowej — więcej czasu przeznaczają na zajęcia obowiązkowe poza domem, podczas gdy wśród mężczyzn rysuje się odwrotna tendencja.

Ogólnie więc imożna stwierdzić, że zmienna ,,dochody” w nie­co mniejszym stopniu różnicuje budżeity czasu miż poprzednio omawiane zmienne. Stwierdzenie to jednak odnosi się tylko do ilościowych aspektów gospodarowania czasem. Masowe badania  budżetów czasu inie dostarczają informacja o j alk ościowych aspe­ktach podejmowanych rodzajów aktywności. Jest wszelako oczy­wiste, iż poziom uzyskiwanych dochodów jest jednym z tych czynników, które szczególnie ściśle wiążą się z jakością zajęć, noszących nominalnie te same nazwy. Można więc sformułować tezę, że im niższe są dochody gospodarstwa domowego, [tym wyż­szy jest udział .zajęć substytucyjnych w budżetach czasu człon­ków tego gospodarstwa; zamiast ‚korzystania z wyspecjalizowa­nych usług (pralnie, sprzątanie mieszkania itp.), wykonywanie prac, domowych we własnym zakresie, zamiast telewizora kolo­rowego i sprzętu stereofonicznego — telewizor czarnobiały lub zupełny jego brak) i popularne radio monofoniczne itp.

O   zjawisku substycucyjności świadczą m. in. wyraźnie mniej­sze — wśród zamożniejszych kobiet — nakłady czasu na zajęcia obowiązkowe w domu i nieco Większe nakłady czasu na zajęcia obowiązkowe poza domem, związane głównie z odwiedzaniem punktów usługowych i handlowych. Zgodnie ze sformułowanymi wcześniej tezami wymiar czasu wodnego iw budżecie czasu ma dla  -społecznej szczególną waalość diagnostyczną. To specyficzne zainteresowanie czasem wolnym ima różnorakie przyczyny. Jedne zainteresowania ‚bada­wcze wychodzą z tezy, że we współczesnym świecie „racjona­lizacja” wypoczynku w coraz większym stopniu .warunkuje dal­szy postęp społeczny i gospodarczy. U podstaw innych zaintere­sowań badawczych leży przekonanie, iż sfera czasu wólnego jest » stosunkowo najdogodniejszym polem badawczym dla takich pro­blemów, jak kształtowanie się stylu życia czy uczestnictwo w kulturze.

W czasie wolnym bowiem presja obowiązków (rzeczy­wistych lub pozornych) jest zminimalizowana, a tym samym dochodzą do głosu indywidualne aspiracje i preferencje czło­wieka.Jest także spora liczba studiów (naukowych, w których czas wolimy tralktuje się jako względnie autonomiczny przedmiot ba­dań. W ramach tego typu orientacji teoretycznych argumentuje się, że czas wolny — w jego dzisiejszym rozumieniu — jest fe­nomenem zrodzonym u zarania rewdlucji przemysłowej, a więc wówczas, gdy po raz pierwszy nastąpiło wyraźne oddzielenie (w sensie przestrzenn i czasowym) sfery pracy od życia rodzammo-domowego. Czas walmy — ‚twierdzi się — jest mieodłączną częścią procesu urbanizacji i industrializacji, które przyniosły ze sobą nowy, dotychczas nie spotykamy sposób organizacji życia społecznego. Pojawienie się czasu pracy, .wyraźnie wyodrębnio­nego ze splotu zajęć związanych z życiem rodzinnym, religij­nym, obrzędowym itp.

Zycie człowieka i jego rodziny zostało podporządko­wane cyklicznemu trytonowi pracy, podyktowanemu przez sto­sunki produkcji. Postępująca organizacja pracy, padporządkowana przede wszystkim kryteriom ekonomicznym, a nie społecz­nym, coraz ściślej zaczęła określać rodzaj, czas i miejsce zacho­wań pracownika ina idamytm stanowisku pracy. W tej sytuacji stopniowo coraz większego znaczenia zaczęła nabierać ulosc czasu wodnego od pracy. Skrócenie dnia roboczego było jednym z pierwszych postullaitów ‚ruchu związkoweigo. Również i dzisiaj Skracanie czasu pracy — mimo znaczonego postępu w .tej dziedzinie — jest nadal jednym z, najistotniejszych pro­blemów polityki społecznej. Obok jednak kwestii ilościowych w ostatnich latach niemniej ważne stały się problemy jakości czasu wolnego, a ściślej — problemy realnych możliwości wy­korzystywania czasu po pracy; możliwości, które człowiek -po­strzega w swoim społecznym zasięgu.